مسائل مهمترین صنایع دستی شاخص در ملایر پس از مبل منبت - مجله تصویری

به گزارش مجله تصویری، ایسنا/ این خبر پیرامون مسائل مهمترین صنایع دستی شاخص در ملایر پس از مبل منبت برای شما نگارش شد.

جریان چیست؟

بشر در عصر نوسنگی به منظور برطرف احتیاج خود به فکر استفاده از مواد قابل انعطاف از جمله الیاف گیاهی افتاد، چرا که او توانست با درهم بافتن الیاف گیاهی و شاخه و برگ های درختان، اشیای مختلف تهیه کند.

کشف ظروف گلی دارای اسکلت سبدی گویای آن است که بافت محصولات گیاهی مانند سبد، پیش از سفالگری رواج داشته است. ساخت ظروف و زیرانداز با استفاده از الیاف گیاهی در ایران باستان نیز رایج بوده و گواه این مطلب طناب، سبد و زیراندازهای حصیری مکشوفه از کاوش های باستان شناسی شهر سوخته است.

مرواربافی در استان های مازندران، همدان، خوزستان، گیلان و ... رایج است. به گفته استاندار صنایع دستی- مرواربافی-آیین کار که در دویست و پنجمین اجلاس کمیته ملی استاندارد خدمات مورخ 14/5/1393 مورد تصویب قرار گرفته است، عمده ترین مرکز کشت مروار، شهرستان ملایر بوده و مروارهای کشت شده در این شهرستان از مرغوبیت خاصی برخوردار است به همین علت بیشتر مرواربافان، مروار مصرفی خود را از این شهرستان تهیه می نمایند.

فرآیند فراوری مروار شامل آماده سازی ترکه ها یعنی جدا کردن گره ها، زواید و برگ های موجود در آنها به منظور صاف شدن سطح ترکه ها و سهولت بافت، دسته بندی ترکه ها بر حسب طول و قطر، پختن مروار در آب به مدت 12 ساعت، جدا کردن پوست ترکه ها با دست و برش ترکه ها با ابزار چوب قاچ به سه یا چهار قسمت است. حالا مروار آماده بافتن به دست زنان و مردان چیره دستی است که با گره زدن و چیدن چوب، علاوه بر باز کردن گره زندگی خود، هنری خلق می نمایند که به کالبد بی جان بسیاری از خانه ها روح می دواند.

از بین 20 رشته فعال در حوزه صنایع دستی در شهرستان ملایر، مرواربافی پس از مبل منبت، با اشتغال مستقیم بیش از 1000 نفر و فعالیت 20 کارگاه، شاخص ترین صنعت در این شهرستان بحساب می آید.

مرواربافی در ملایر

به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ملایر 10 هزار و 800 نفر در این شهرستان در حوزه صنایع دستی فعال هستند که صنعت مبل منبت با اشتغال 9000 نفر یکی از مهمترین صنایع دستی و مرواربافی با اشتغال 1000 نفر در صندلی دوم صنایع دستی شاخص این شهرستان قرار گرفته است.

ابراهیم جلیلی مزیت مرواربافی نسبت به دیگر صنایع دستی مانند مبل منبت، قلم زنی، چرم، سفال و پیکر تراشی را در فراوری مواد اولیه این صنعت در شهرستان می داند و ادامه می دهد: شهرستان ملایر با کشت مروار در روستاهای توچغاز، میوا، حرم آباد، داویجان و گوراب یکی از مهمترین فراورینمایندگان مواد اولیه مرواربافی در کشور است که علاوه بر تأمین مروار کارگاه های فعال شهرستان، مروار مورد احتیاج کارگاه های سراسر کشور را تأمین می نماید، پس در دسترس بودن مواد اولیه و ارزان قیمت بودن آن، یکی از مهمترین مزیت های این صنعت در شهرستان ملایر بحساب می آید.

سبدهای بافته شده از مروار؛ یکی از احتیاجهای بازار دنیای

به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی ملایر، بازار فروش محصولات فراوریی حاصل از هنر دست مرواربافان هنرمند ایرانی، در بازارهای خارجی از رونق بسیاری برخوردار است و بسیاری از کشورها از جمله ایتالیا، ترکیه، آذربایجان و کشورهای عربی از خریداران پروپا قرص سبدهای بافته شده از مروار در ایران هستند یعنی برخلاف سایر فعالیت های مالی، در این صنعت مشکل بازاریابی و فروش نداریم.

او به عدم احتیاج به سرمایه اولیه بالا برای ورود به این صنعت اشاره و خاطرنشان می نماید: کارگاه های عظیم با آموزش افراد علاقمند و سپس ثبت سفارش به آنها، زمینه اشتغالزایی برای بسیاری از زنان را به صورت مشاغل خانگی فراهم می نمایند، یعنی زنان می توانند بدون صرف هزینه، با یادگیری این هنر علاوه بر رسیدگی به امور خانه داری، درآمدزایی برای خود داشته باشند.

لیلا حیدری یکی از فعالان حوزه مرواربافی است که از سال 97 تا به امروز برای بیش از 100 نفر در شهر ازندریان و روستاهای الفاوت، بوربور، خردمند و علوی بصورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال ایجاد نموده و به بیش از 150 نفر که شامل بعضی از مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) نیز می گردد، به صورت رایگان این هنر را آموزش داده است.

حیدری پیرامون مسائل مهمترین صنایع دستی شاخص در ملایر پس از مبل منبت مطرح می نماید: در حال حاضر بخشی از سبدهای بافته شده با یاری واسطه به کشورهای عراق، دبی و لبنان صادر می گردد و امیدوارم بتوانیم در آینده ای نزدیک محصولات خود را بدون هیچ واسطه ای صادر کنیم.

کمبود سرمایه ترمز توسعه کارگاه های مرواربافی را کشیده است

او این را هم گفته که در حال حاضر کمبود سرمایه عظیمترین مانع پیش روی او برای گسترش کارگاه و افزایش نیروهای کار است. او که تا به امروز با وجود سختی های دریافت وام و سنگ اندازی بانک ها برای جور کردن ضامن و دادن چک ضمانت، یکی دو باری پیروز به اخذ تسهیلات به وسیله اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شده، در حال حاضر با وجود درخواست هایی برای اخذ تسهیلات، تسهیلاتی به او تعلق نگرفته است.

گرانی چند برابری قیمت مواد اولیه مرواربافی

این کارآفرین معتقد است که دستگاه های ذیربط باید تمام کوشش خود را در ایجاد راهی هموار برای کارآفرینان داشته باشند، چرا که در بسیاری مواقع کارآفرین به علت وجود ریسک هایی در جهت ایجاد اشتغال متحمل ضرر خواهد شد و باید از جیب خود زیان ها را پرداخت کند پس هموار بودن راه اخذ تسهیلات و ایجاد سرمایه کافی برای کارآفرینان، قوت قلبی است که می توانند با آسودگی خاطر و بدون داشتن دغدغه تأمین هزینه مواد اولیه و دستمزد هنرجویان، محصول خود را به بازار عرضه نمایند.

حیدری خاطرنشان می نماید: علاوه بر نبود سرمایه برای توسعه کار، در حال حاضر بسیاری از مرواربافان ملایری با گرانی چند برابری مواد اولیه شامل مروار و تخته روبرو شدند که ادامه کار را برای ما سخت نموده است.

داوود مجیدی، یکی دیگر از فعالان حوزه مرواربافی در شهرستان ملایر 15 سال است که زندگی خود را به مروارها گره زده و در حال حاضر با ایجاد دو کارگاه مرکزی بانوان در میدان امیرکبیر و برادران در محل فنی و حرفه ای شهید چمران ملایر برای حدود 100 نفر اشتغال ایجاد نموده است.

مجیدی می گوید: علاوه بر این دو کارگاه مرکزی، کوشش ما استفاده از ظرفیت زنان روستایی برای ورود به این هنر است و در این راستا تا به امروز در 10 روستای تابعه شهرستان به صورت رایگان هنر مرواربافی آموزش داده شده سپس مواد اولیه را در اختیار حدود 80 هنرآموز قرار می دهیم تا با قبول سفارش، برای خود درآمدزایی داشته باشند.

کاهش 40 درصدی صادرات سبد مرواربافی به علت شیوع کرونا

به گفته این کارآفرین برتر کشوری، دو کارگاه مرکزی در شهرستان و کارگاه های روستایی سالانه نزدیک به 400 هزار قطعه انواع سبد فراوری می نمایند که 70 درصد این محصولات در بازار داخلی و 30 درصد آن در بازار خارجی به فروش می رسد.

او علت اصلی کاهش صادرات از اواخر سال 98 را شیوع بیماری کرونا می داند و ادامه می دهد: محصولات فراوریی در سه بخش صنعت گل فروشی، سیسمونی نوزاد و لوازم آشپزخانه کاربرد دارد و انواع سبدهای گل، سبدهای تزیینی، سبدهای میوه و آجیل، میز تلویزیون، میز تلفن و چوب فر عمده ترین محصولات ساخته شده از مروار هستند.

ضرورت احداث شهرک صنعتی مروار در ملایر

او خاطرنشان می نماید: با توجه به فراوری مواد اولیه مرواربافی در خود شهرستان، یکی از مهمترین راهکارهای توسعه این هنر دستی در شهرستان ملایر، احداث یک شهرک صنعتی مروار است که سبب ایجاد یک شغل ثابت و پایدار برای افراد جویای کار خواهد شد. البته در حال حاضر بسیاری از فعالان در این عرصه، زنان خانه داری هستند که در خانه سبد می بافند اما این زنان 40 درصد از جامعه مرواربافی ملایر را به خود اخصاص می دهند و احداث یک شهرک صنعتی برای 60 درصد مابقی لازم است.

مجیدی معتقد است که صنعت مرواربافی به علت فراوری مواد اولیه و در دسترس بودن آن، ایجاد اشتغالزایی پایدار و بالا و نیز فراوری محصولات کاربردی و به روز در شهرستان ملایر قابل توسعه است و امید است با حمایت و یاری مسئولان، این هنر به یک برند ملی و دنیای تبدیل شده تا به صندلی مطلوب خود برسد.

این فعال حوزه صنایع دستی اضافه می نماید: در حال حاضر شهرستان ملایر با داشتن بیش از 20 کارگاه فعال و اشتغال 1000 نفر و با تأمین 60 درصد احتیاج کشور سبب کاهش واردات این محصول از کشور چین به میزان 80 درصد شده است.

استفاده از مددجویان و زندانیان، راهکاری برای پر کردن خلا کمبود نیروی کار

محمد لطیفی نیز یکی از مرواربافان ملایری است که به علت گرانی مواد اولیه مجبور به تعدیل نیرو از 70 نفر به 15 نفر شده است. او مهمترین مانع پیش روی هنر مروار بافی را کمبود نیروی متخصص و متعهد می داند و ادامه می دهد: بسیاری از هنرآموزان پس از آموزش و مدتی فعالیت در این حوزه، کار را رها نموده و دست ما را در پوست گردو می گذارند یعنی تقاضا برای این سبدها بیش از توان ما برای قبول سفارش است، وقتی نیروی کار نیست ما هم مجبوریم بسیاری از سفارشات را پس بزنیم، از طرفی استفاده از ظرفیت روستاها تاحدودی یاری نماینده است اما در فصل کشاورزی و برداشت محصولات، زنان روستایی وقتی برای قبول سفارشات ندارند.

به گفته لطیفی، استفاده از مددجویان تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و نیز زندانیان راهکاری برای پر کردن خلا کمبود نیروی کار است، از طرفی افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه طی چند سال اخیر سبب افزایش قیمت چند برابری محصولات فراوریی شده و از طرف دیگر بسیاری از کارگاه را مجبور به کاهش سفارشات و به دنبال آن تعدیل نیرو نموده است.

گره زدن مروارهایی که مروارید را نقش می زند، احتیاجمند عزمی جدی است

سمیه رفیعی، یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه شهرستان ملایر صنعتی ترین شهر استان همدان است، گفت: بانوان ملایری در بخش رشد مالی و به ویژه در صنعت مرواربافی گام های مؤثری برداشتند و این سبک مرواربافی که نمونه آن را در دنیا نداریم، باید سهمی حدبیشتری در بازار دنیای پیدا کند و ارتقا داده گردد.

این در حالیست که در نشست آنالیز مصوبات این سفر در مجلس شورای اسلامی در آبان 99، از 718 میلیارد تومان اعتبار مصوب شده برای بخش های آبخیزداری، ارائه تسهیلات به گلخانه ها، توسعه و تقویت طرح فراز، تکمیل طرح خط انتقال آب شرب از سد کلان به شهر ملایر، لایروبی رودخانه ها و توسعه و برطرف مسائل قنوات ملایر هیچ اعتباری برای ارائه تسهیلات به مرواربافان و یا توسعه این هنر درنظر گرفته نشد.

به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر، سال 99 با پیگیری های فرمانداری ویژه ملایر دو میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت در قالب وام روستایی و به وسیله بنیاد علوی به فعالان صنعت مرواربافی تعلق گرفته است اما زنان کارآفرینی همچون لیلا حیدری هنوز هم معطل دریافت وامی برای توسعه کارگاه کوچک خود هستند.

به گفته فعالان این حوزه کمبود نیروی متخصص و متعهد، افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه و کمبود سرمایه و موانع بسیاری که در راه اخذ تسهیلات بانکی وجود دارد، از مسائل عمده مرواربافان ملایری است، از طرفی کشت مواد اولیه این صنعت یعنی مروار در ملایر و در دسترس بودن و کیفیت مرغوب آن و نیز عدم مشکل بازاریابی و فروش برای سبدهای بافته شده از مروار دو مزیت مهم این صنعت نسبت به دیگر صنایع دستی است و احتیاجمندی مرواربافان به ایجاد یک شهرک صنعتی مرواربافی در ملایر و برند شدن این هنر را بیش از پیش پر رنگ می نماید.

امید است شعار سال یعنی فراوری، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها برای مرواربافان ملایری در سال 1400 محقق شده و با حمایت از این هنر که حاصل سال ها چیدن و گره زدن مروارهایی است که مروارید را نقش می زند، علاوه بر برطرف موانع فراوری و اشتغالزایی، هنر اصیل ایرانی را به رخ دنیایان بکشد.